Frans Vercoutere

De vrijheid door verbeelding

Het idee dat je enkel werkt met wat er rond je ligt of met wat je kent, dat raakte mij zo. Frans staat in zijn atelier in Meulebeke en vertelt mij hoe hij als 18 jarige voor het eerst het werk van Raveel zag. Het werd ook zijn mantra als kunstenaar, werk met wat je kent, met wat er is, met wat je tegenkomt. Frans creëert verbeelding met wat er bestaat net zoals een dichter poëzie maakt met woorden die we anders ook al kennen. En net als een dichter taal stapelt op zoek naar het perfecte evenwicht tussen weglaten en zichtbaar maken, stapelt Frans voorwerpen en elementen uit zijn enorme verzameling objects trouvés. Hij is een dichter met beeld, maar dan meer een Herman de Coninck dan eentje die niemand leest omdat slechts enkelen begrijpen wat er staat. Frans maakt kleine sprookjes die be-grijpbaar zijn voor eenieder die zijn ogen open doet.

Ik loop een paar uur door het overvolle atelier en luister naar het enthousiasme van de meester. Kijk Lucas, hier zie je de bomen als een soort armen tussen hemel en aarde. En hier is Don Quichote, hij is deels varken, deels konijn maar met sporen van hanengevechten. Of daar, een konijn/panter/hert en hier een zelfportret waarbij een omgekeerde kruin van een boom het brein is en er ook een hert is in verwerkt en Ben jij dit dan, Frans? Ik ontdek op het beeld ergens achter op een tak een heel klein Fransje met een pierrot muts, de nar die mensen laat denken en glimlachen maar ook een vleugje onwisbare melancholie bijdraagt. Als je niet goed kijkt mis je het portret gedeelte van dit zelfportret. Alsof de kunstenaar toch liever vooral zijn werk laat zien dan zichzelf

Het tekent Frans. Hij is meer bescheiden dan hij wil toegeven en spreekt vooral door en via de enorme passie voor zijn werk.

We eten spaghetti in zijn tuin. Frans, zijn vrouw en ik. We praten over kunst, over natuur, over zijn tentoonstelling en vlak voor ik wegga, net als bij zijn zelfportret had ik het bijna gemist, vraagt hij bijna onhoorbaar of ik een tekstje zou willen schrijven, over hem, over zijn werk. Als het niet teveel moeite is, natuurlijk.

Ik ben geen kenner maar heb Frans wel leren kennen en wat ik zie is dat hij een kunstenaar pur sang is, iemand die moet creëren of die nu wil of niet. Maar ook iemand die niet stopt tot hij tevreden is, iemand met een groot vakmanschap en een liefde voor doordachte, doorwroete kunst, hoe licht die ook kan overkomen.

Hij kan ontzettend mooi schilderen, durft de beelden maken die in zijn hoofd opkomen en laat zich steeds weer verleiden door zijn verzameling voorwerpen die hij al 30 jaar zorgvuldig uitbouwt.

Maar waarom maakt hij wat hij maakt? Wat hoopt hij te bereiken? Wat betekent Toucher les nuages precies? Is het de hoogmoed van De man die de wolken meet van Jan Fabre? Is het volksverheffing? Art pour l’art? Nee, niets van dit alles.

Het is een oprechte poging om de mens en dus ook zichzelf een beetje ruimte te geven. Ruimte om te mogen dromen, te mogen ademen, weg van alle lege, aardse ziel- en natuurvervuilende verleidingen.

Frans geeft ons de wolken zonder dat we ze mogen houden. Hij laat ons ze raken zonder dat we ze bezitten, of kunnen vangen of vatten laat staan meten. De wolken die hij ons aanreikt geven ruimte in onze kop en brengen ons naar de natuur, naar de verbeelding en uiteindelijk naar liefde. Liefde in tijden van duisternis. Daar gaat al zijn werk over. Ook al zie ik een atelier vol soorten werk, van grote beelden tot kleine schilderijen, van surrealistische animale composities tot prachtige natuurminiaturen, ze dienen allemaal hetzelfde doel. Ons, toeschouwer, mee te nemen naar een betere plek dan we nu zijn. Een plek waar het mooi, fijn, zuiver, solidair en vol verbeelding is. Soms is daar een beetje maatschappijkritiek voor nodig of een schop onder onze verwende reten, niet voor niets houdt Frans van symbooldieren als varkens, konijnen en herten om de ondeugden van de mens mee uit te drukken. Soms werkt hij veel spiritueler, hoe vaak zie je geen wolken geschilderd op de gekste plekken in zijn beelden of toont hij ons de natuur in afbeelding of materiaal. Steeds opnieuw schenkt hij ons als toeschouwer een venster naar meer, naar verder, naar liefde en uiteindelijk: vrijheid.

Dank je wel Frans, voor jouw werk, jouw passie, jouw geweldige gezin, maar vooral dank je voor je onaflaatbare drive om ons een beetje vrijheid te gunnen.

Lucas De Man

Main image © Hervé Martijn
Other images © Rudi Wille