Hans Bruyneel

“This is all true, but reality lies elsewhere. There is a second, private reality. And besides that, there is a hidden reality, dark as the blood that flows through my veins, a cold river, unnoticed and far out of sight, a place of uncertainty and anxious forebodings.” (From: ‘Trilling’, Teju Cole)

When you look at a work by Hans Bruyneel, you often get the uneasy feeling that there is something that you cannot see at the same time. The seemingly calm landscapes, with here and there a lost person or a few people in a strange configuration, a lost animal or a lonely building, force you to stand still. With an almost tangible urgency, his works invite you to look again, and you wonder what it is that you cannot see with the eye. As a spectator, you are made part of a world that you can never fully grasp, as if you are peering at a scene that takes place behind a closed curtain and of which you are only allowed to catch a glimpse. The Theatre of Nature that Hans Bruyneel shows us has something ominous and threatening, as if the depicted nature is entering into an imminent resistance. Hans does not do this by presenting us with dramatic scenes, his works are filled with a non-vitality that wants more than to capture time. This uncanniness of nature was also present in Hans Bruyneel's earlier works, in 2024 this theme feels more relevant than ever.

This multi-layeredness is reflected in the structure of his works. Hans uses figurative components in his images, a recognizable and rather timeless element is placed centrally. Abstract lines on the canvas emphasize this. In ‘Les regrets’ there is a couple, there is distance, they are in dialogue and in drama at the same time and the lines of the decor in which they are located are also heavy and distant. It is a constant game between showing and not showing, between concrete and abstract, between proximity and distance, between what you see and what you feel.

Hans Bruyneel does not get his images online. His works do not evoke easy and already made connotations, they are not images from the social and collective memory nor are they images from a spectacle society (term borrowed from Guy Debord, ‘La Société du spectacle’, 1967). There is always a personal connection between the painter and his visual language that goes back to his own life, as is strongly present in ‘Slachthuis’. With a grandfather who was a butcher and a father who worked as a young veterinarian in that slaughterhouse, this is one of the clearest works. The geese in the foreground are also not without meaning here. They once saved the Capitol in Rome from being overrun by raising the alarm and symbolize vigilance and alertness. They are the guardians of our time. Hans' work is very autobiographical. There is a common thread that runs invisibly but irreversibly through our lives and Hans therefore rather exposes the question of how to deal with this. When I visited Hans' studio some time ago, our conversations once again revealed his love for film noir. There too, a certain sinister threat is central, coupled with the realization that as an individual you cannot make a big difference. We all make choices but at the same time know that we will never be able to consolidate those moments when everything feels right. What remains is the memory. “We'll always have Paris”, Rick says goodbye to his beloved Ilsa in Casablanca.

In the last two years, Hans has painted less seductively and clearly uses fewer frills, but the image that speaks from his works is becoming increasingly harsh. Is this perhaps a reaction to the increasingly harsh and increasingly polarized world? Does he not want to force us into a worldview that is anything but optimistic, but let us find that path ourselves? His message is of an ambivalence that does not break, but leaves room for peace and reflection.
Hans's works express a cosmic consciousness that in the most optimistic sense leads to a stillness, but often also leads to a kind of metaphysical shiver: the power of nature becomes frighteningly great and the smallness of man emphasizes. His works make us stand still, for a brief moment, at that one second of realization before the world turns mercilessly on. In an optimistic view we can say that Hans Bruyneel's work has something enchanting, but then like in an ominous fairy tale that sucks you into an indefinite and dark story and an alienated life. The way out of that story is up to the viewer who does or does not choose a non-alienated life.

Kim De Weerdt

Former director of visual arts at the Academies of Antwerp, board member of MHKA and Kaaitheater

After her studies in Romance languages ​​and literature, Kim De Weerdt studied Women's Studies and was also director of the Women's Council for 4 years after having been director of visual arts at the Academies of Antwerp for many years. Kim has had a passion for the MENA region from a young age. Through various exhibition projects and international projects in Morocco, Tunisia and Lebanon, among others, she has always been able to combine her love of art and literature with a diverse and inclusive approach. She is a board member of the MHKA in Antwerp and of the Kaaitheater in Brussels.

“Dit is allemaal waar, maar de realiteit ligt elders. Er is een tweede, particuliere realiteit. En behalve dat is er een verborgen realiteit, donker als het bloed dat door mijn aderen stroomt, een kille rivier, onopgemerkt en ver uit het zicht, een plek van onzekerheid en angstige voorgevoelens.” (Uit: ‘Trilling’, Teju Cole)

Als je kijkt naar een werk van Hans Bruyneel, bekruipt je vaak het onwennige gevoel dat er iets is dat je tegelijkertijd niet kan zien. De ogenschijnlijk rustige landschappen, met hier en daar een verdwaalde persoon of een paar mensen in een vreemde configuratie, een verloren gelopen dier of een eenzaam gebouw, nopen je tot stilstand. Met een haast tastbare dwingendheid nodigen zijn werken uit om opnieuw te kijken, en je vraagt je af wat het nu eigenlijk is dat je niet met het oog kan zien. Je wordt als toeschouwer deelachtig gemaakt van een wereld die je nooit helemaal kan vatten, alsof je gluurt naar een tafereel dat zich achter een gesloten doek afspeelt en waarvan je slechts een glimp mag opvangen. Het Theater der Natuur dat Hans Bruyneel ons toont, heeft iets onheilspellend en dreigend, alsof de afgebeelde natuur een imminent verzet aangaat. Hans doet dit niet door ons dramatische taferelen voor te schotelen, zijn werken zijn vervuld van een non vitaliteit die meer wil dan de tijd vastleggen. Ook in de vroegere werken van Hans Bruyneel was dit unheimliche van de natuur al aanwezig, anno 2024 voelt dit thema actueler dan ooit.

In de opbouw van zijn werken komt die meerlagigheid terug. Hans gebruikt figuratieve componenten in zijn beelden, een herkenbaar en eerder tijdloos element wordt centraal geplaatst. Abstracte lijnen op het doek benadrukken dit. Op ‘Les regrets’ staat een koppel, er is afstand, ze zijn in dialoog en in drama tegelijk en ook de lijnen van het decor waarin ze zich bevinden zijn zwaar en afstandelijk. Het is een constant spel tussen tonen en niet tonen, tussen concreet en abstract, tussen nabijheid en afstand, tussen wat je ziet en wat je voelt.

Hans Bruyneel haalt zijn beelden niet online. Zijn werken roepen geen gemakkelijke en reeds gemaakte connotatie op, het zijn geen beelden uit het maatschappelijk en collectieve geheugen noch zijn het beelden vanuit een spektakelmaatschappij (term ontleend aan Guy Debord, ‘La Société du spectacle’, 1967). Er is steeds een persoonlijke connectie tussen de schilder en zijn beeldende taal die teruggaan naar het eigen leven zoals sterk aanwezig in ‘Slachthuis’. Met een grootvader die beenhouwer was en een vader die als jonge veearts tewerkgesteld was in dat slachthuis, is dit één van de meest duidelijke werken. Ook de ganzen op de voorgrond zijn hier niet vrij van betekenis. Ze redden ooit het Capitool te Rome van een overrompeling door alarm te slaan en staan symbool voor waakzaamheid en alertheid. Het zijn de bewakers van onze tijd. Het werk van Hans is heel autobiografisch. Er is een rode draad die onzichtbaar doch onomkeerbaar doorheen onze levens loopt en Hans legt dan ook eerder de vraag bloot hoe hiermee om te gaan.Toen ik enige tijd terug een bezoek bracht aan het atelier van Hans, bleek doorheen onze gesprekken nog maar eens zijn voorliefde voor film noir. Ook daarin staat een zekere sinistere dreiging centraal, gekoppeld aan het besef dat je als individu niet het grote verschil kan maken. We maken allemaal keuzes maar weten tegelijkertijd dat we die momenten waarop alles juist aanvoelt nooit zullen kunnen consolideren. Wat wel blijft, is de herinnering. “We'll always have Paris”, zegt Rick ten afscheid tegen zijn geliefde Ilsa in Casablanca.

De laatste twee jaar schildert Hans minder verleidelijk en gebruikt hij duidelijk minder franjes, echter het beeld dat uit zijn werken spreekt, wordt steeds harder. Is dit misschien een reactie op de steeds hardere en steeds meer gepolariseerde wereld? Wil hij ons niet dwingen in een wereldbeeld dat allesbehalve optimistisch is, maar ons zelf die weg laten zoeken? Zijn boodschap is van een ambivalentie die niet breekt, maar ruimte laat voor rust en bezinning.

Uit de werken van Hans spreekt een kosmisch bewustzijn dat in de meest optimistische zin leidt tot een verstilling, maar vaak ook leidt tot een soort metafysische huivering: de kracht van de natuur wordt beangstigend groot en de kleinheid van de mens benadrukt. Zijn werken laten ons stil staan, een kort moment lang, bij die ene seconde van besef vooraleer de wereld genadeloos verder draait. In een optimistische beschouwing kunnen we stellen dat het werk van Hans Bruyneel iets betoverends heeft, maar dan zoals in een onheilspellend sprookje dat je meezuigt in een onbestemd en donker verhaal en een vervreemd leven. De uitweg uit dat verhaal is aan de toeschouwer die al dan niet de keuze maakt voor een niet-vervreemd leven.

Kim De Weerdt

Voormalig directeur beeld bij de Academies Antwerpen, bestuurslid MHKA en Kaaitheater

Na haar studies Romaanse taal-en letterkunde studeerde Kim De Weerdt Vrouwenstudies en was ze 4 jaar lang ook directeur van de Vrouwenraad na jarenlang directeur beeld te zijn geweest bij de Academies Antwerpen.Kim heeft van jongsaf een passie voor de MENA regio. Via diverse tentoonstellingsprojecten en internationale projecten in ondermeer Marokko, Tunesië en Libanon kon ze ook steeds haar voorliefde voor kunst en literatuur koppelen aan een diverse en inclusieve benadering. Ze is bestuurslid bij het MHKA te Antwerpen en bij het Kaaitheater te Brussel.